Yvon Kanters zingt voor mensen met dementie: video’s razendpopulair

Yvon is er meteen erg duidelijk over: ‘Ik voel me geen zangeres, maar een maatschappelijk werker die toevallig mooi kan zingen.’ Een wezenlijk verschil. ‘Ik sta op zo’n moment in dienst van de mensen waarvoor ik zing. Het zijn vaak mensen met dementie, dus ik gebruik mijn stem vooral om contact met ze te maken.’ Ze is dan ook afgestudeerd als maatschappelijk werker. ‘Ik studeerde af in de coronaperiode. Ik wist niet zo goed wat ik kon doen, dus ik belde naar het verzorgingshuis of ik iets voor ze kon betekenen.’ En dat kon. ‘Ze vroegen of ik kon zingen voor de ouderen, en met name de ouderen met dementie. Ik verloor mijn opa’s en oma’s al op jonge leeftijd, dus die heb ik zelf helaas niet heel bewust meegemaakt. Tijdens mijn studie heb ik ook weinig met dementie te maken gehad,’ vertelt Yvon, ‘maar als ik kan zingen als vrijwilligerswerk, dan is dat een heel goed idee!’ 

Mensenmens

Inmiddels zingt Yvon in zorginstellingen in het hele land. ‘Ik rijd gemiddeld vijfduizend kilometer per maand. Volgens mij heb ik iedere uithoek van het land wel een keer bezocht.’ Toch vindt ze het moeilijk om te benoemen wat maakt dat ze vaak gevraagd wordt. ‘Ik vraag het wel eens: waarom hebben jullie mij gevraagd en niet “Jan van om de hoek”? Ik krijg dan vaak terug dat ze mij een echt mensenmens vinden.’ Yvon treedt dan ook niet snel op vanaf een podium. ‘Voor mijn optredens neem ik altijd een eigen geluidsbox mee. Die gaat aardig hard, maar ik zeg altijd: als de locatie te groot is om met mijn box goed hoorbaar te zijn, dan is dat geen locatie waar mijn hart sneller van gaat kloppen. Dan treed ik daar liever niet op. Al zijn er natuurlijk altijd uitzonderingen.’  
 
Yvon heeft zich dan ook gespecialiseerd in het zingen voor een klein gezelschap. ‘Je hebt ook veel artiesten die heel erg goed zijn in het spelen voor grote zalen, of waar het hele verzorgingshuis naartoe kan. Ik richt me juist op de mensen die daar niet meer naartoe kunnen, die al wat dieper in hun dementie zitten en alle prikkels in zo’n drukke omgeving niet meer aan kunnen.’ Want ook die mensen hebben veel baat bij muziek, legt Yvon uit.

Herinneringen

‘Muziek en dementie is sowieso een bijzondere combinatie. Het technische verhaal zal ik je besparen, maar het komt erop neer dat muziek in een deel van het brein zit dat nauwelijks door de ziekte wordt aangetast. Het is eigenlijk een magisch middel om nog contact te maken met mensen met dementie – net als kleine kinderen en dieren overigens.’ Het heeft zelfs ook een positief effect op bepaalde herinneringen. ‘Ik denk dat aan muziek sowieso heel veel diepgewortelde herinneringen gekoppeld zijn. Sommige muziek kan echt het gevoel oproepen van bepaalde herinneringen. Iemand kan misschien niet meer weten dat die op een bepaald nummer getrouwd is, maar het gevoel van toen kan nog wel door dat nummer naar boven komen.’ 
 
Het is dus altijd aftasten waar mensen op reageren, merkt Yvon op. ‘Ik begin meestal met een Nederlandstalig, Engelstalig en klassiek nummer. Op basis van de reacties bepaal ik hoe de rest van mijn repertoire voor dat optreden eruit gaat zien. Als iemand aan gaat op opera, dan ga ik daarop door.’ Het klassieke repertoire is dan ook stiekem haar favoriet. Niet gek, want ze volgt zanglessen bij sopraan Wilma Bierens. ‘Maar als ik merk dat iemand reageert op Tulpen uit Amsterdam, dan doe ik dat natuurlijk ook.’ Het komt ook voor dat de familieleden of zorgmedewerkers verrast worden. ‘Soms zijn ze ervan overtuigd dat iemand van Nederlandse meezingers houdt, maar uiteindelijk zingt diegene vooral mee met de klassieke nummers.’ 

Tranen

Voor de familie is het sowieso vaak een emotionele aangelegenheid. ‘Er gaat bijna geen optreden voorbij zonder tranen. Heel veel mensen zien hun vader, moeder, vriend of familielid op een manier zoals ze diegene al lang niet meer gezien hebben. Dat dat gebeurt, vind ik eigenlijk het grootste compliment dat ik kan krijgen.’  
 
Maar ook Yvon wordt wel eens geraakt door de situatie. ‘Ik zong een keer voor een man die al ver in zijn dementie zat. Zijn kinderen waren daar ook bij aanwezig. En op het moment dat ik voor hem Papa van Stef Bos zong, zie ik hem kijken. Hij stond op en keek mij echt aan op een manier dat ik dacht: oh, jij denkt dat ik jouw dochter ben. Ik seinde daarom naar zijn kinderen en draaide hem richting zijn kinderen. Op dat moment geeft hij zijn kinderen een knuffel – een hele mooie en liefdevolle vaderknuffel!’ Toch is het niet op dit moment dat Yvon geëmotioneerd raakt. ‘Ik sta wanneer ik zing in dienst van die familie, het is echt hun moment. Maar als ik er achteraf als mens op terugkijk, dan komt het echt binnen. De dochter van die meneer vertelde me ook dat ze voor het eerst in een hele lange tijd op zo’n manier door haar vader is vastgehouden. Magisch vind ik dat.’  

Online succes

Het moment van de vader met zijn kinderen is ook te zien op een van de vele video’s op de kanalen van Yvon op de sociale media. Toch is het niet Yvon zelf die de video’s initieert. ‘Ik film zelf nooit mijn optredens. Het is ook helemaal niet mijn doel om viral te gaan. Wat dat betreft heb ik echt een haat-liefdeverhouding met sociale media. Mijn optredens zijn zo intiem en de video’s laten ook een oprecht beeld zien van zo’n 1-op-1-moment’, legt Yvon uit. ‘Van mij mag het ook zo intiem blijven. Maar ik wil ook laten zien wat muziek kan doen voor deze doelgroep en daar is social media natuurlijk geschikt voor. Daardoor krijg ik ook meer opdrachten en kunnen meer mensen van dit soort intieme momenten genieten.’ Vaak vraagt ze achteraf aan familie en zorgmedewerkers die het optreden gefilmd hebben om beelden van een mooi moment met haar te delen. ‘Maar ik vraag er nooit op voorhand naar wanneer ik ergens binnenkom.’  
 
De video’s van Yvon werden al vanaf moment één goed ontvangen. ‘Eerst plaatste ik ze nog op mijn eigen afgeschermde account. Mijn vrienden waren zo enthousiast, dat ik uiteindelijk ook video’s openbaar ging plaatsen.’ En dat bleef niet onopgemerkt. ‘Ik plaatste vorig jaar een video waarin ik zong met Rudy, een meneer met dementie waarvoor ik Ave Maria zong. Hij begon zelf ook mee te zingen. Echt een heel mooi moment was dat.’ De video werd al door meer dan 50 miljoen keer bekeken. ‘Sterren als Pierce Brosnan en Nicole Scherzinger vonden in een keer mijn video’s leuk, dat is wel bizar!’

Power of Love

Een ander moment dat Yvon koestert, is haar dag samen met zuster Anita. ‘Zij werkt als ambulancezuster op de ritten waar mensen van A naar B vervoerd moeten worden. Ik ben een dag met haar meegegaan om te zingen voor de patiënten in haar ambulance. Dat waren niet per se mensen met dementie. Wat me het meeste bij is gebleven is een vrouw van, ik denk, eind veertig. Ze had twee jaar daarvoor borstkanker gehad en dat was teruggekomen. Deze mevrouw werd van het ziekenhuis naar huis gebracht om daar te overlijden. Ik vond het enorm spannend, maar ze leek er heel goed mee om te gaan, voor zover dat kan natuurlijk.’ Die rit heeft Yvon een aantal liedjes gezongen voor haar. ‘Ik zong ook Power of Love, die wilde ze graag horen. Het was het nummer waar zij en haar man op getrouwd waren.’ Haar man was er zelf echter niet bij; hij zat in zijn eigen auto. ‘Dus toen we haar thuisgebracht hadden, hebben we in de huiskamer gewoon nog voor hen beide gezongen. Ik vond het heel mooi om het voor deze mensen te kunnen doen.’

TV

Inmiddels treedt Yvon niet alleen meer op in zorginstellingen, maar is ze ook een graag geziene gast in televisieprogramma’s. ‘Ik zat in een keer aan tafel bij Beau van Erven Dorens, bij Hélène Hendriks in De Oranjezondag en Podium Klassiek. Omroep MAX-directeur Jan Slagter vroeg me ook om te komen optreden. Dat vind ik mooi, want die doen natuurlijk ook prachtige dingen voor de ouderen.’ Ze heeft ten slotte nog één droom: ‘Ik hoop dat ik ooit mag zingen in de Ziggo Dome tijdens het Herinneringen Top 50 Concert van Alzheimer Nederland. Dat lijkt me prachtig!’

We sluiten het gesprek af, maar niet voordat Yvon nog even extra checkte: ‘Zou je wel willen schrijven over “mensen met dementie” in plaats van over “dementerenden”? Ik vind het belangrijk dat ze wel als mensen gezien worden en niet als hun ziekte.’ Maar natuurlijk! Een mooie afsluiting die de oprechtheid en toewijding van Yvon onderstreept.

Ben je net als Yvon Kanters een liefhebber van klassieke zang? Ook dit seizoen komen internationale topkoren naar Muziekgebouw Eindhoven.